Այո, Ադրբեջանի պահանջների շարունակականությունն ու դրանց անընդհատ ավելացումը ցույց են տալիս, որ Բաքուն խաղաղության գործընթացը դիտարկում է ոչ թե որպես երկու հավասար պետությունների միջև համաձայնություն, այլ որպես գործիք՝ Հայաստանի վրա մշտական ճնշում գործադրելու համար։
Ադրբեջանի անսպառ պահանջները վկայում են այն մասին, որ Բաքուն խաղաղության պայմանագիրը չի դիտարկում որպես հավասար գործընկերության փաստաթուղթ, այլ որպես Հայաստանի նկատմամբ նոր պարտավորություններ պարտադրելու հնարավորություն։ Այս պայմաններում Հայաստանին անհրաժեշտ է առավելագույն զգոնություն, դիվանագիտական ճկունություն և միջազգային աջակցություն, որպեսզի կարողանա կանխել Ադրբեջանի անվերջանալի պահանջների կատարումը։
Ադրբեջանի շարունակական պահանջները
Ադրբեջանը սկզբում խոսում էր միայն Հայաստանի հետ խաղաղության պայմանագիր ստորագրելու մասին, բայց ժամանակի ընթացքում ավելացրեց մի շարք նոր պահանջներ, որոնցից են՝
Հայաստանի Սահմանադրության փոփոխությունը, ինչը միջազգային իրավունքի տեսանկյունից միջամտություն է ինքնիշխան պետության ներքին գործերին։
Մինսկի խմբի լիակատար լուծարումը, ինչը, փաստացի, վերացնում է Ղարաբաղյան խնդրի շուրջ նախկինում եղած միջազգային միջնորդության մեխանիզմը։
Հայաստանի տարածքով Ադրբեջանի համար «միջանցքի» տրամադրումը, որը թեև չի նշվում որպես նախապայման, բայց պարբերաբար բարձրացվում է Բաքվի կողմից։
Հայաստանի ռազմական ներուժի սահմանափակումը, ինչը նշանակում է, որ Բաքուն ուզում է ստանալ ռազմական գերակայություն ոչ միայն Ղարաբաղի հարցում, այլև ամբողջ տարածաշրջանում։
Այս պահանջների բնույթը հուշում է, որ Ադրբեջանի ռազմավարությունը հիմնված է Հայաստանի նկատմամբ առավելագույն ճնշում գործադրելու և Հայաստանի ինքնիշխանությունը սահմանափակելու վրա՝ պայմանագրի անվան տակ։
Ալիևի մարտավարությունը
Ալիևը հետևում է հստակ ռազմավարության՝
- Ժամանակի վրա խաղալը, անընդհատ ավելացնելով նոր պահանջներ, որպեսզի Հայաստանի համար գործընթացն ավելի ծանր ու անբարենպաստ դառնա։
- Օգտվել միջազգային հանրության պասիվությունից, ակնհայտ է, որ Արևմուտքը և Ռուսաստանը դեռևս չունեն հստակ միասնական դիրքորոշում այս հարցում։
- Ռազմական սպառնալիքների պահպանումը, ինչը թույլ է տալիս Բաքվին քաղաքական և դիվանագիտական ճնշման գործիքակազմի հետ մեկտեղ օգտագործել նաև ուժի կիրառման հավանականությունը։
Ի՞նչ պետք է անի Հայաստանը
Այս իրավիճակում Հայաստանը պետք է որդեգրի հստակ և կոշտ դիվանագիտական մոտեցում՝ հիմնվելով միջազգային իրավունքի վրա։ Հնարավոր քայլերն են՝
Չընդունել պայմանագրում կետեր, որոնք սահմանափակում են Հայաստանի ինքնիշխանությունը, հատկապես՝ կապված սահմանադրական փոփոխությունների հետ։
Դիմել միջազգային գործընկերներին՝ Արևմուտքին և ՄԱԿ-ին, որպեսզի Ադրբեջանի ագրեսիվ պահվածքը չմնա անտեսված։
Տնտեսական և ռազմական կարողությունների ամրապնդում, որպեսզի Հայաստանի դիրքերը բանակցային գործընթացում լինեն ավելի ուժեղ։
Հայաստանում քաղաքական միասնականություն ձևավորել, որպեսզի Ադրբեջանը չկարողանա օգտագործել ներքին տարաձայնությունները որպես Հայաստանի վրա ճնշման լրացուցիչ գործոն։
Եզրակացություն
Հայաստանը կանգնած է լուրջ ռազմավարական որոշումների առջև, և այս փուլում սխալ քայլերը կարող են երկարաժամկետ վնաս հասցնել երկրի ինքնիշխանությանը և անվտանգությանը։ Ադրբեջանը, օգտվելով ուժային առավելությունից, փորձում է պարտադրել իր պայմանները, ինչը վկայում է ոչ թե խաղաղության, այլ Հայաստանի լիակատար ենթարկեցման փորձի մասին։
Հայաստանին անհրաժեշտ է սառնասրտորեն գնահատել իրավիճակը, չտրվել ճնշումներին և միջազգային գործընկերների հետ ակտիվ աշխատանք տանելու միջոցով ամրապնդել իր դիրքերը։ Միայն այդպես կարելի է ապահովել ոչ թե թղթի վրա խաղաղություն, այլ իրական, կենսունակ և երկարաժամկետ անվտանգություն։
Hay AZIAN/Նիդ.օրագիր/15.03.2025
Ծաղրանկարը` համացանցից։
No comments:
Post a Comment