Մանվել Միկոյան. բանաստեղծություններ

 

ՄԱՆՎԵԼ ԱԴԱՄԻ ՄԻԿՈՅԱՆ

Ծնվել է 1961թ. նոյեմբերի 5-ին, Վրաստանի Մառնեուլի շրջանի Խոժոռնի գյուղում: Բարձրագույն կրթություն է ստացել Երևանում:

1983-ից ապրում է Վանաձորում: Աշխատել է քաղաքային «Կայծ», «Վերածնունդ», ապա մարզային «Լոռու մարզ» թերթերի խմբագրություններում: 1998-ից «Լոռու մարզի» գլխավոր խմբագիրն է, 1991-ից՝ «Ազգ» թերթի սեփական թղթակիցը Վանաձորում: 1997թ.-ից խմբագրում է ՀԳՄ Լոռու մարզային բաժանմունքի «Երկունք» պարբերաթերթը։ Հանրապետական գրական մամուլում տպագրվում է 1982-ից («Գարուն», «Նորք», «Գրական թերթ», «Նարցիս» և այլն): Հեղինակ է բանաստեղծությունների «Շարունակվող մղձավանջ» (Երևան, «Նաիրի» 1991 թ.) և «Անդրադարձներ» (Երևան, «Վան Արյան», 2001 թ.) «Որտե՞ղ են երաժիշտները» (Երևան, «Վան Արյան», 2011թ.), «Անդունդի եզրով քայլողը» («Տիր» հրատարակչություն, 2014 թ.), «Հիշողության միջանցքներում» (ռուսերեն, Երևան, ՀԳՄ հրատարակչություն, 2015 թ.), «Ստվերներից անդին» (Երևան, «Վան Արյան», 2017 թ.) և «Լռության խոնավ աչքերը» (Երևան, «Էդիթ Պրինտ», 2021թ.) գրքերի։ 

Հայաստանի ժուռնալիստների (1994-ից) և գրողների (2002-ից) միությունների անդամ է, 2013-ից Հայաստանի գրողների միության վարչության անդամ է, 2018-ից՝ նախագահության անդամ: 1987թ. Մ. Միկոյանն արժանացել է Հայաստանի գրողների միության Սիմոն Սիմոնյանի անվան մրցանակին՝ այդ տարիներին տպագրած բանաստեղծական շարքերի և «Երկունք» թերթը բարձր մակարդակով հրատարակելու համար։

2006թ. դեկտեմբերին ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության Լեզվի պետական տեսչության հայտարարած «Անաղարտ մամուլ-2006» մրցանակաբաշխությունում «Լոռու մարզ» թերթն արժանացել է պատվոգրի՝ լավագույն մարզային թերթ ճանաչվելու կապակցությամբ։ 2006թ. դեկտեմբերին, ԵԱՀԿ երևանյան գրասենյակի և Հայաստանի գրողների միության հայտարարած՝ կոռուպցիայի դեմ գրված գրական-գեղարվեստական ստեղծագործությունների մրցույթում նրա «Դիետիկ ագռավներ» գործն արժանացել է լավագույն բանաստեղծության համար սահմանված մրցանակին: 2009թ. հունիսին ընտրվել է Հայաստանի գրողների միության Լոռու մարզային բաժանմունքի նախագահ։ 2009թ. հոկտեմբերին Մ.Միկոյանն արժանացել է Հայաստանի ժուռնալիստների միության «Ազդարար» ամենամյա մրցանակին։ 2011թ. սեպտեմբերին Հայաստանի Հանրապետության անկախության 20-ամյակի առթիվ և աշխատանքային գործունեության ընթացքում ունեցած նշանակալի ավանդի համար պարգևատրվել է ՀՀ վարչապետի շնորհակալագրով։

2011թ. նոյեմբերին հայ գրականության ոլորտում ունեցած ծանրակշիռ ներդրման և ծննդյան 50-ամյակի առթիվ արժանացել է ՀՀ մշակույթի նախարարության պատվոգրի, իսկ հայ ժամանակակից լրագրության ասպարեզում ներդրած ավանդի համար՝ Հայաստանի ժուռնալիստների միության «Հավատարիմ մասնագիտությանը» ոսկե մեդալին։ 2012թ. դեկտեմբերին Լոռու մարզի գրական կյանքի զարգացման և հայ գրականության մեջ ունեցած վաստակի համար արժանացել է ՀՀ մշակույթի նախարարության ոսկե մեդալի։

2015-ին «Անդունդի եզրով քայլողը» գիրքն արժանացել է ՀԳՄ Ավետիք Իսահակյանի անվան ամենամյա մրցանակի: Նույն թվականին Մ. Միկոյանն արժանացել է «Նարցիս» գրական-գեղարվեստական հանդեսի մրցանակին: 2018-ին «Ստվերներից անդին» ժողովածուն արաժանացել է «Վահան Թեքեյան» գրական մրցանակի: 2021-ին արժանացել է ՀԳՄ «Գրական վաստակի համար» մեդալի, նույն տարում նա արժանացել է «Լոռվա ասպետ» պատվո նշանի։

Մ. Միկոյանի ստեղծագործությունները թարգմանաբար տպագրվել են ռուսերեն, ուկրաիներեն, լեհերեն, անգլերեն, գերմաներեն և պարսկերեն լեզուներով:

Դուք, որ հարմարվել եք

ցեխի մեջ քայլելուն,

դուք, որ ետ եք սովորել

վերև նայելուց, իսկ առջևում

այլևս ոչինչ չեք տեսնում,

ձեր անխղճորեն մեծ քանակով

արդարացնում եք

հավերժ գոյությունը

բյուր անուններ ունեցող

ծեր սատանայի...

Նա սնվում է ձեր

նախանձի թույնով,

նյութապաշտության

ու գռեհկության

համբուրգերներով,

ատամները սրում ձեր կարծրացած

ուղեղից պոկված

տափակ ու միասեռ ձողակտորներով...

Իսկ դուք շարունակում եք

մոմեր վառել եկեղեցիներում,

որոնց լույսը ՆԱ չի տեսնում։

Սրբապատկերները դողում են,

նայում խարխափող աչքերով,

որոնցում բոլորն են տեսնում

լճացող արցունքները,

բացի ձեզանից...

 ***

Մայրամուտն այդպես էլ

բառեր չգտավ

չխոստովանված սերերի համար,

քանի՜ զույգ աչքեր՝

հարցական հայացքով,

նայեցին արևի վերջին շողերին...

Երկնքում տարածվեց

չծնված մանուկների

հուսահատ քրքիջը,

որը լուսաբացի ուրվականը

լացի նմանեցրեց...

 ***

Մանվել Միկոյան

Էլեգիա

Հեռացման պահին

կարոտը կկարծրանա

վերջին դրվագներում...

Հետո անշարժ

կադրեր կհայտնվեն

հիշողությանդ ժապավենին,

օրերը սպեղանի կդնեն

լռության վերքերին,

ապա դրվագները կշարժվեն՝

վերերկրային

ու անսովոր երանգներով,

վերադարձնելով քեզ

իմ ներկայությունը՝

երբեք չմիջամտող

ժամանակի աչքերում փայլող

նոր հմայքների

առկայծումներին...

Ես կշրջեմ դեմքս,

չխաթարելու համար

լուսավոր հիշողությամբ

ապրելու պատրանքդ,

որ ամեն լուսաբացի

բարձրաձայն ասես.

-Կյանքը շարունակվում է։

 

***

Տեսողական խաբկանք են միայն

վերադարձի գույները՝

հեռացման ճեպանկարում։

Մի՛ հորինիր այն,

ինչը վաղուց է հորինված։

Ամենամեծ անլրջությունը

չափից դուրս լրջությունն է

Աբսուրդի այն թատրոնում,

որը Կյանք է կոչվում։

***

Դու ամեն օր, մայրամուտին,

կտեսնես հորիզոնից մոտեցող

իմ դեմքը, կմեկնես ձեռքերդ,

կմոտեցնես շուրթերդ,

կզգաս հպումի ջերմությունը

ու կգրկես պատրանքը

դատարկության։

Բոլորի ներկայությունը

կդառնա բացակա,

պատրանքն՝ իրականություն,

իրականությունը՝ պատրանք...

Որտե՞ղ ես դու, որտեղ եմ ես,

ո՞ր հարթությունում է

կյանքն սկսվում,

ո՞ր ավարտն է

երկար ճանապարհի սկիզբը...

Պատասխանը չի փնտրի քեզ

ու երբեք չի գտնի,

փրկելով հոգիդ

անդունդից համրության։

Ես կտանեմ ինձ հետ

քո ժպիտը,

կպահեմ անմատչելի

հեռուներում,

որ անխաթար

վերադարձնեմ քեզ

հաջորդ մայրամուտին։

***

Իբրև պարգև տրված

միակ սերն ընդունեցիր

որպես հերթական հատուցում

հոգուդ «անսահման թռիչքի» դիմաց...

Իրականությունը խեղդվում էր

պատրանքի կանաչ ջրհորներում,

իսկ գույնը դու էիր հորինել

քո ցնորքների ներկապնակից...

Փնտրեցիր նոր սերեր

դիպվածների անելանելի բավիղներում,

իսկ երբ հասկացար,

որ բոլոր անունները խամրում են

ժամանակի անողոք լռության

կարծր դիմագծերում

և կենսունակ է մնացել միայն մեկը,

Նա արդեն հեռու էր՝

դաջված հիշողության

փափուկ պաստառներին...

Առջևում օրեր են, որոնց քանակը

լոկ թիվ է դառնալու

ճակատագրի գծիկից հետո...

Ինչպե՞ս ես առաջ շարժվելու

քո հոգու փոքրիկ մանգաղով

հաջորդ կյանքի

անանցանելի ջունգլիներում...

***

Դու փակել ես իմ անցյալից

ելքի բոլոր դռները,

բանալիները պահել

քո մոռացության

ժանգոտ տուփերի մեջ,

զոդել ես նույնիսկ

լուսամուտիս փականները,

որպեսզի երբեք

չհայտնվեմ քո ճանապարհին...

Սակայն երբ մենակ ես լինում,

հայտնվում ես անցյալի

դեռ կենսունակ ծառուղիներում,

լսում երաժշտությունը

մշտադալար ծառերի տերևների

հյութեղ շրթունքներից,

փորձում այդ ամենից

ապագայի պատրանք ստեղծել...

Երբ ուրիշի ես նայում,

ինձ ես տեսնում կողքիդ,

հետո փշրված

ապակիներ ես փնտրում

լուսամուտիս տակ

ու չես գտնում...

Կարոտից առաձգական է դարձել

լուսամուտիս ապակին,

որի միջով ես դուրս եմ գալիս՝

առանց այն վնասելու,

որ չմրսի հետո հիշողությունը

ձմռան ցրտին,

որ չխաթարվի քո պատկերը

իմ այս և ապագա

բոլոր կյանքերում։

***

Ես չկարողացա

քո դեմքը կերպավորել այնպես,

որ ժամանակից շուտ

կնճիռներ չառաջանան,

չտարածվեն հոգուդ

անթափանց անկյուններում...

Չլռեցի այնտեղ,

ուր բառերը նետեր էին դառնում՝

թունավոր գլխիկներով,

վերադառնում դեպի ինձ,

ուր ճշմարտությունն ասելը

հանդգնություն էր աններելի...

Չցանկապատեցի սիրո հովիտները,

և շատերն իրենք երիզեցին այն,

փորձելով դառնալ

կենդանի ցանկապատ...

Հետո, երբ բոլորը

հուսահատ հեռացան,

մեկն ասաց ականջիս.

-Դեռևս ուշ չէ,- և ես հավատացի...

Մարդկանց հավատալու

ցանկությունը միշտ ավելին է,

քան պատճառները...

Նրանց կեղծավոր ժպիտներում

չխեղդվելու համար

հոգիների դատարկությունը

օդապարիկ դարձրի,

որ դու հեռանաս,

սակայն բախվեցիր

անդնդախոր երկինքների ժայռերին։

Դու երբեք չտրտնջացիր։

Լռությունդ ավելին էր

պարսավանքից...

Ես նայում եմ հայելուն և ասում.

-Այսքանից հետո

ինչպե՞ս կարողացար ներել ինձ։

***

Քեզնից հեռացող

բոլոր արահետները

տանում են դեպի գորշ անհայտություն,

դեպի մոլորության

անդնդամերձ բավիղները...

Ես քայլում եմ միայնակ

քեզ մոտեցող միակ արահետով,

քանզի քեզ հարազատ են

միայն իմ ոտնաձայները,

քանզի դու ջնջել ես վաղուց

հորիզոնի դեմքից

չապրած օրերիս դաժան քմծիծաղը։

Ես վերագտել եմ իմ դիմապատկերն

աչքերիդ հայելու խոշորացույցում,

ուր կնճիռներս

լցվել են լույսով սքանչացման,

քանզի հոգիս մաքրվել է

լքման նախատինքից...

Մենք քայլում ենք ծաղկամերձ

նույն արահետով,

որը լուսավորված է

մեզ ուղեկցող ՆՐԱ հայացքից...

-Մի՛ շրջվիր, ետ մի՛ նայիր

մեր անցյալի Սոդոմ-Գոմորին,

որ չդառնաս մեր անթիվ

կրկնակների աղի արձաններից մեկը։

Подробнее здесь: https://nidoragir-grakan.webnode.ru/news/manvel-mikoyan/