80 տարի անց պարզվել է երեք հայ զինվորների ինքնությունը, որոնք երկար տարիներ անանուն թաղված են եղել Նիդերլանդներում` Լեզդենի խորհրդային փառքի դաշտում։ Այս տեղեկությունը արդեն հայտնվել է նրանց հարազատներին։
Հարազատների համար իրենց ընտանիքի անհայտ կորած անդամին տասնամյակներ տեւած սպասումը վերջապես ավարտվեց, դժվար է որոշել, թե որ զգացումն է ավելի շատ տիրում նրանց՝ տխրությո՞ւնը, թե՞ թեթեւացումը։ Բայց դա նաև նշանակում էր հույսի վերջ, որ նա վերապրել է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը:
«Ինձ և ընտանիքիս համար չափազանց կարևոր է, որ մենք իմացանք, թե ինչ է կատարվել պապիս հետ և որտեղ է նա թաղված»,- ասում է զինվորներից մեկի թոռը՝ Ռուբեն Մելքոնյանը։ Դեկտեմբերի սկզբին նա և իր կինը կայցելեն իրենց պապի գերեզմանը՝ «Խորհրդային փառքի դաշտ» հիմնադրամի հրավերով:
Այս զինվորների հարազատների հաջող որոնումը հետաքննող լրագրող Յորիս Վերստեյգի երկար տարիների հետաքննության արդյունքն էր Նիդերլանդներում պատերազմի ժամանակ տեղակայված հայկական Վերմախտի գումարտակի վերաբերյալ: Վերստեյգը նաև հայտնաբերել է, որ բացահայտված զինվորներից մեկը հայ չէ, այլ բելառուսից և Ուկրաինայից եկած հրեա, ով ներկայացել է որպես հայ։
Զինվորները դիմադրության խմբից էին: Յոթ տղամարդ փորձել էր նավարկել դեպի Նիդերլանդների ազատագրված մասը՝ համոզելու դաշնակիցներին մասնակցելու գերմանացիների դեմ ծրագրված ապստամբությանը, բայց նրանք բռնվեցին, դատապարտվեցին մահվան և գնդակահարվեցին Միդդելհարնիսի նավահանգստում 1944 թվականի դեկտեմբերի 9-ին:
Զինվորներն ի սկզբանե եղել են Կարմիր բանակի կազմում։ Գերվելուց հետո նրանք դարձան ապամարդկայնացման և իրավունքների պակասի զոհ (մոտ 5,7 միլիոն խորհրդային գերեվարված զինվորներից մոտ 3 միլիոնը մահացել են գերմանական ճամբարներում): Նրանց հնարավորություն է տրվել փրկել իրենց կյանքը՝ կրելով գերմանական համազգեստ։
Ահա թե ինչպես են հազարավոր խորհրդային զինվորներ հայտնվել Նիդերլանդներում. Այնտեղ նրանք պետք է հսկեին ափը՝ ծառայելով գերմանական Վերմախտին, բայց շատերն ամեն ինչ արեցին գերմանացիներին հնարավորինս սաբոտաժի ենթարկելու համար։
Պատերազմից հետո Միդելհարնիսում մահապատժի ենթարկված յոթ տղամարդիկ վերահուղարկավորված են Լեզդենում գտնվող խորհրդային փառքի դաշտում: Սովետական «Փառքի դաշտ» հիմնադրամը վառ է պահում նրանց հիշատակը։
Դիմադրության շարժման հայ ռազմագերիներին նվիրված հուշաքար է տեղադրված նաև Միդելհարնիսում ու մեկ անգամ չէ, որ «Նիդերլանդական օրագիրը» այս առիթով FAON: Federation of Armenian Organisations in The Netherlands-ի Դիմադրության շարժման հայ ռազմագերիներին նվիրված հիշատակի միջոցառման ուղիղ ռեպորտաժ է վարել:
Նկարում` Զինվոր Ռուբեն Մելքոնյանը (մեջտեղում)Տվյալները`«Փառքի դաշտ» հիմնադրամի sovjet-ereveld.nl կայքից
No comments:
Post a Comment