Ամստերդամի Սուրբ Հոգի եկեղեցու նորաստեղծ գրադարանը համալրվեց նոր ու արժեքավոր գրքով

Ավետարան, Կոստանդնուպոլիս, 1805 թ․

Ամստերդամի նորաստեղծ (Armenian Library Amsterdam) հայկական գրադարանը համալրվեց  նոր ու արժեքավոր գրքով։ Այս մասին տեղեկացնում են գրադարանից։

 Արծաթազարդ կաշվե շքեղ կազմով այս գիրքը 1805 թ․ տպագրվել է Կոստանդնուպոլսում։ Պարունակում է չորս Ավետարանները, և առատորեն զարդարված է փորագրանկարներով, զարդատառերով, գլխազարդերով, վերջնազարդերով, լուսանցազարդերով։

Գիրքը պատկանել է մահտեսի Սիմիօն Բարբարեանցին, որ ծագումով բիթլիսցի էր, և բնակվում էր Կարս քաղաքում։ 1886 թվականին նրա համար հիշատակարան է գրել Կարսի Սուրբ Նշան եկեղեցու քահանա Տեր Շմաւոն Մարուգեանցը։ Հիշատակարանը ձևակերպված է հին ձեռագրային ավանդույթի համաձայն։

Հիշատակարանի վերջում նշված է նաև, որ 1886 թ․ հունիսի 20-ին Ռուսաստանի կայսր Աղեքսանդրը հրաման էր տվել զինվորներ ուղարկել Կովկաս։

Պարզ չէ, թե ինչպես այս գիրքը հայտնվել է Նիդերլանդներում, սակայն գտնվել է 2010 թ․ մահացած բողոքական հոգևոր հովիվ Հ․Բ․ վան դեր Ստեյնի անձնական գրադարանում։ Ըստ նրան, գիրքն իր հետ բերել էր ցեղասպանությունը վերապրածներից մեկը։ Հովվի որդի Պիմն այս արժեքավոր գիրքը նվիրել է Սուրբ Հոգի եկեղեցուն։

Evangelarium, Constantinopel 1805

Dit boek, in een schitterend leren omslag met zilverbeslag, is in 1805 gedrukt in Constantinopel. Het bevat de vier Evangeliën, en is rijkelijk versierd met houtsneden, sierletters en versieringen aan het begin en einde van hoofdstukken en in de marges. 

Het is het eigendom geweest van Simion Barbareants, die ooit een bedevaart heeft gemaakt naar Jerusalem, afkomstig was uit Bitlis en woonachtig in Kars, West-Armenië (nu Turkije). In 1886 heeft hij een colofon laten schrijven door de priester van de Surp Nshan kerk in Kars, Vader Shmavon Marugeants. Dergelijke colofons waren gebruikelijk in Armeense oude handschriften.

Aan het einde van het colofon wordt ook gemeld dat op 20 juni 1886 de Russische tsaar Alexander bevel heeft gegeven om soldaten naar de Kaukasus te sturen.

Hoe dit boek precies in Nederland is beland is niet duidelijk, maar het is eigendom geweest van de in 2010 overleden ds. H.B. van der Steen. Naar zijn zeggen is het boek meegebracht door een overlevende van de genocide in 1915. Zijn zoon Pim heeft dit kostbare boek geschonken aan de Surp Hoki kerk.