Հայոց Ցեղասպանությունը՝ որպես խոր վերք բոլոր սերունդների համար

«Մենք պետք է ուժեղ լինենք և շարունակենք»: Այս նախադասությունը հաճախ եմ լսում իմ շրջապատող՝ հատկապես Նիդերլանդներ գաղթած առաջին սերնդի հայերից: Ցեղասպանություն տեսած՝ բայց ողջ մնացած մեր նախնիները, դիմակայել են: Հիշողությունները, հույզերն ու ցավը ճնշվել և, ասես «թաղվել են»: Սա զարմանալի չէ, երբ գիտակցում ես, որ Ցեղասպանություն ապրած մարդիկ վերապրել են մահվան երթերը, բռնաբարությունները, ֆիզիկական խեղումները և այլ սարսափելի իրադարձություններ: Հայոց Ցեղասպանությունը, անասելի ցավ է, որը և խորը ներազդեցություն է թողել եկող սերունդների վրա: 

Հայ մշակույթի պահպանումն ու դրա զարգացումը Ցեղասպանությունից փրկվածների հաջորդոց սերունդների հիմնական նպատակն է դարձել: Հայոց Ցեղասպանությունը մեծ ազդեցություն է ունեցել տարբեր շերտերում: 

Այս հոդվածում Արգիշտի Հախվերդյանը ներկայացնում է, թե ինչ ազդեցություն է թողել  Ցեղասպանությունը փրկվածների ժառանգների վրա, իսկ Սուսաննան պատմում է իր ընտանիքի պատմությունը: 

De Armeense Genocide, een diep litteken en trauma van generatie tot generatie

“We moeten sterk zijn en doorgaan”. Dat is een zin wat ik veel hoor van de Armeniërs om mij heen, vooral de eerste generatie Armeniërs in Nederland. Na de genocide zijn veel van onze voorouders die de genocide hebben meegemaakt in de overlevingsstand gegaan. De herinneringen, emoties en pijn werden onderdrukt en als het ware ‘begraven’. Dat is niet gek, als je je beseft dat de mensen die de genocide hebben meegemaakt ook dodenmarsen, verkrachtingen, verdrinkingen, lichamelijke verminkingen en andere gruwelijke gebeurtenissen hebben overleefd. De Armeense genocide heeft ongetwijfeld tot veel pijn en verdriet geleid en ook bij nakomelingen een diep litteken achtergelaten. Na het overleven van de Genocide werd het behouden van de Armeense cultuur en het laten voortbestaan daarvan voor de toekomstige generaties het belangrijkste doel. De Armeense genocide heeft veel impact gehad in verschillende lagen. In dit artikel vertelt Argishti Hakhverdian over de impact van de genocide op de nakomelingen van overlevenden en deelt Susanna haar persoonlijke verhaal waarbij ze deelt hoe haar familie is geraakt door de Armeense Genocide.

Herdenken, rouwen en eren van voorouders
Op 24 april herdenken Armeniërs nog steeds massaal de Armeense Genocide. De pijn die voorouders hebben ervaren, het verdriet en de rouw om het verlies van een groot deel van het volk staan dan centraal. Doordat de Armeense Genocide nog niet wordt erkend door Turkije, is het een trauma wat voor velen nog niet kan worden verwerkt. Door de generaties heen worden de verschrikkelijke verhalen over de genocide doorverteld. Van generatie tot generatie wordt zo de pijn en het verdriet doorgegeven, dit wordt ook wel een intergenerationele overdracht van het trauma genoemd. Het heeft enorme gevolgen voor de nakomelingen van de overlevenden en kan leiden tot problemen voor de geestelijke en lichamelijke gezondheid. 

Overlevingsstand
Wat de wond openhaalt en nog meer doet bloeden, is het feit dat er een herhaling plaats lijkt te vinden van de genocide door Azerbeidzjan. Dit leidt tot woede, stress en angst bij Armeniërs, omdat het trauma en daarbij horende gevoelens van de eerdere genocide naar boven komen. Het is belangrijk dat er ruimte en erkenning komt voor deze gevoelens en gedachten. Argisthti Hakhverdian heeft zich verdiept in de impact die een intergenerationeel trauma kan hebben en vertelt er meer over. “Een diep ingewortelde pijn of verdriet van ervaringen uit het verleden die zich uit onmacht in woede, chronische angsten en depressies kunnen omzetten, waardoor zelfs de gezondheid kan worden aangetast. Dat is niet alleen psychisch maar ook fysiek. Dat komt doordat je weet dat je het verleden niet kunt veranderen en gebeurtenissen niet ongedaan kan maken. Dit kan leiden tot allerlei frustraties.” 

“De vader van mijn oma is vermoord en de ouders van mijn andere opa ook”
Susanna Hakobyan, die inmiddels 11 jaar in Nederland woont vertelt hoe haar voorouders de genocide hebben meegemaakt. Haar voorouders zijn geboren in voormalig West-Armenië. En zowel van haar vaders kant als moeders kant hebben ze de Armeense Genocide van dichtbij beleefd. “De vader van mijn oma van vaders kant is vermoord. En de ouders van opa en oma van vaders kant zijn beiden vermoord tijdens het vluchten”. Susanna vertelt hoe haar families geraakt werden, hoe een deel van de familie werd gescheiden en hoe ze later ook herenigd zijn. “Ik kan mij nog herinneren dat mijn oma zich herenigde met de zus van mijn opa na elkaar jarenlang niet gezien te hebben. Ze waren erg verdrietig. Mijn opa heeft zijn zus zelf dus nooit meer gezien na de genocide, omdat ten tijde van de hereniging al was overleden”. Terwijl Susanna dit vertelt, is te zien hoe het haar raakt en dat haar nog steeds veel pijn doet. Naast Susanna zijn er nog vele andere Armeniërs met een verhaal. Bijna alle Armeniërs dragen op deze manier een deel van de wond met zich mee. Een wond die nog niet goed kan helen. Ondanks dat, proberen ook de nakomelingen sterk te zijn en door te gaan om sterker te worden en zo iets terug te kunnen doen voor hun vaderland. 

Talin Yakob 

Dit artikel is geschreven in het kader van het EU-project “Solidarity Corps”. Wil jij ook schrijven voor Niderlandakan Oragir? Stuur dan een berichtje en word ook vrijwilliger!