OORLOG EN GENOCIDE
Nederland is stil en vreedzaam. Sinds ik terug ben van Armenië kan ik het maar niet bevatten; Het verschil tussen hier en een oorlogsgebied te overbruggen. Er zijn wonden opengetrokken. Ruw en wreed als het maar kon. Mijn hart bloedt weer. Als kind al was ik te intensief bezig met de verhalen van mijn familie die helaas vol zaten met koelbloedige stukken, pijn, verlies, nederlaag, weggerukt worden van het land waar ze duizenden jaren hadden geleefd, waar het volksverhaal van de Armeniërs zich afspeelt. De epische David van Sasun. Daar komen mijn grootouders vandaan en volgens getuigenissen van oudere familieleden zijn we afstammelingen van Sasna tun, huize Sasun, de nazaten van Davit, de held van ons volksverhaal.
Ergens had ik mezelf in al deze jaren overtuigd om de pijn van ons geschiedenis los te laten, om me niet meer zo veel bezig te houden met initiatieven, acties, interviews, evenementen en projecten die me weer in aanraking brachten met die pijn en verlies.
En toen... Toen werden we opgeschrikt door de oorlog van vorig jaar. Twee dagen daarna was ik al in Armenië. Waarom was mijn familie in 1915 maar voor een kleine deel in opstand gekomen? Hoezo hadden ze niet alle krachten gebundeld om zich te verdedigen, te strijden. Ik had het ze mijn hele leven kwalijk genomen. Dus nu mijn volk weer in gevaar was en zijn kinderen verloor zou ik er bij moeten zijn en mijn aandeel hebben in het beschermen en verdedigen. Weliswaar niet aan het front, niet door een geweer in de hand te nemen, maar door er puur te zijn, het lot van mijn volksgenoten te delen, van dichtbij te ervaren. Het is bizar hoe dichtbij ik was, hoe hard ik het gevaar in mijn nek voelde. De stukjes kwamen bij elkaar. Genocide werd echter, verser. Als het ooit een film was die zich voor mijn ogen afspeelde was ik nu in levende lijve op de filmset waar het echt was, waar je de soldaten aanraakte, de rouwende moeders en vrouwen omarmde. Waar de stukken vlees alle kanten op vlogen in de video's die we via internet zagen en waar je vervolgens de volgende dag de jonge soldaten zag die de rest van hun leven zonder benen, armen en ogen moesten doorbrengen. Ze zien leven, overleven, worstelen. Zulke gruweldaden had ik beschreven gezien in de talloze boeken over de genocide, waar ooggetuigen vertellen hoe het eraan toe ging. Hoe... Hoe kunnen we in deze eeuw waar we streven naar groei en vooruitgang gedwongen worden om terug te gaan naar de steentijd, oeroude wijze van overleven met doden of gedood worden. Wie had om deze oorlog gevraagd? Wie?!
Ik raakte geïrriteerd als mensen jankten dat we uitgeroeid werden, als ze beweerden dat er weer een genocide plaats vond. We mochten niet verzwakken, er woedde een hevige oorlog, we hadden een land, een leger. We waren niet zo weerloos als in 1915. Er zat alleen maar hoop in mijn gesprekken met de buitenwereld, ondanks het feit dat we daar in Armenië allang wisten hoe slecht we ervoor stonden aan het front en hoe overvol de mortuariums zaten met jongens van 18 en 19. Kinderen, het waren kinderen!
Het was zoals de genocide, alle details kwamen overeen. In mijn hoofd kwam het verleden steeds samen met het gruwelijke heden, mijn overleden oma zat met mij continue in gesprek met haar wijze lessen die ze me had gegeven tijdens haar leven. "Niet huilen, tranen brengen meer onheil" zei ze. "En toch moet je leven, dankbaar zijn en goede daden verrichten. Verlies en verdriet zijn geen redenen om onaardig te worden en eindeloos te rouwen. Pijn moet jou zuiverder en aardiger maken, niet verbitterd achterlaten."
Maar hoe, oma, hoe? Hoe moet ik mezelf zuiveren met dit oneindig verdriet die als andermans bloed over onze hoofden heen gegoten wordt, een heel volk laat dansen in bloed, tranen, gestoorde zielen die kwijt zijn wat ze het dierbaarst is...
De wekenlange dramatische gebeurtenissen aan het front maakten mensen kapot, familie was opgeroepen en de kans dat ik ze niet terug zou zien was groter dan dat ze zouden terugkeren. Ik heb gebeden voor de terugkeer van onze mannen, zonen, levend, alsjeblieft levend.
Onze jongens werden systematisch onthoofd. Dag in dag uit stak ik een hart onder de riem van een vriend die zijn enig kind in het leger had, op een punt waar non stop gevochten werd. "Ik heb een grote mes opgestuurd naar mijn zoon, hij moet het ze betaald zetten, wraak nemen voor de onschuldige jonge levens." De zachtaardige man die ik kende was totaal veranderd onder de enorme stress en de gruwelijkheden. Als we onthoofd werden, moesten we het ook leren doen. Een walgelijk idee en beangstigend dat een liefdevolle vader goedkeuring gaf aan zijn zoon voor zo'n oneervolle daad. Doden of gedood worden. Ineens waren we beland op een veld waar alle regels van menselijkheid en geweten nietszeggend waren en niet werden nageleefd. Ik weet zeker dat velen ook onder angst om gedood en onthoofd te worden hun menselijke aard behouden hebben.
Het was net als de genocide... Wat een pijngolf bij ieder lijst met doden, bij ieder nieuws en videobeelden... Moderne oorlog was gewoon op de scherm te volgen. Maar hij leek zo erg op vroeger, op hoe het in 1915 eraan toe ging. We zitten in een kamer waar mannen die hadden mee gevochten ons vertellen hoe boos ze zijn over de uitkomst, wat zij hadden meegemaakt, wie ze waren verloren. En er komt een hartverscheurend verhaal over jongens die 4 dagen lang onder de dode lichamen van hun vrienden hadden gelegen en daardoor in leven waren gebleven. Dit kan niet waar zijn, dit is hoe meer dan een eeuw geleden mijn eigen opa in leven is gebleven, door zich te verstoppen onder lijken en voor dood achtergelaten te worden door de Turkse militie. Geschiedenis herhaalt zich, ik heb het verhaal niet tot het eind kunnen uithoren. Met rollende tranen die mijn wangen verbrandden ben ik de kamer uitgelopen.
Het was nooit echt afgelopen, de stukjes zijn bij elkaar gekomen en lijken zich allemaal in het hier en nu af te spelen. Sorry oma, mijn wonden zijn opengerukt en ik zal moeten rouwen met de hoop dat het niet nog meer onheil brengt. Ik zal een manier moeten vinden om me te vullen met liefde in plaats van haat of bitterheid. Ik kan daar de richting nog niet in vinden. Wijs me de weg alsjeblieft...😔 Ik hou hoop✨🕯Hoop op een beter wereld 🌿
Lilit Arakelian
24/04/2021, Nederland,
Լիլիթը մինչ վերջերս սեփական նախաձեռնությամբ բարեգործական առաքելությամբ գտնվում էր Հայաստանում։ Արցախում պատերազմն սկսվելու 2-րդ օրն արդեն Հայաստանում էր, մեկնել էր 3 շաբաթով....Բայց այնտեղ մնաց 6 ամիս։ Այնտեղ էր սրտի կանչով ու հայրենիքի կարոտով թեթևացնելու պատերազմի պատճառած խորը վերքերը, այնտեղ էր մեր հերոս զինվորներին սփոփելու ու նրանց կողքը լինելու համար։
Նիդերլանդներում բնակվող ծնողներն արդեն անհանգստացել էին։
Լիլիթի հորը գրած նամակներից.
Լիլիթ Առաքելյանի հորը գրած նամակներից.
« Հայեր... Վերջին 2 օրերը ծանր են։
Երեկ մտածում էի, որ ամեն հայ իր գոնե ունեցվածքի կեսը պետք է հենց ՀԻՄԱ տրամադրի հայրենիքին, հե՜նց հիմա....!!!!!
P.S. Պապ ջան գիտեմ որ այնտեղից ամեն օր գումար եք փոխանցում Հիմնադրամին։ Խնդրում եմ, հարսանիքիս համար նախատեսված գումարը եւս փոխանցես։ Խոսք եմ տալիս կամուսնանամ այս տարի, ինձ ճոխ հարսանիք պետք չի, ինձ հզոր ու մեկ օր շուտ պատերազմը հաղթանակած ազգ ու հայրենիք է պետք։ Սիրում եմ ձեզ❤️»
4-ը հոկտեմբերի 2020թ
Լիլիթ Առաքելյանի հորը գրած նամակներից.
« Պապ ջան կներես, խոստում էի տվել շուտ վերադառնալ, չէի պատկերացնում որ պատերազմն այսքան երկարելու է... Այն դեռ շարունակվում է... Չէի պատկերացնում որ խոստացածս "այս տարին" այդքան շուտ է ավարտվելու։
Երանի այս տարի (ծանոթ`.2021թ )հազարաւոր նոր ընտանիքներ կազմվեն ու հիմք դնեն հզոր հայրենիքի. Երանի մանկան ճիչ լսվի ամեն օջախում։ Երանի ստեղծենք ամեն լավագույնը այդ փոքրիկների համար։
Իսկ ես... Ես երևի էլ այս տեսակ խոստումներ չտամ»։
« Պապ, իմ ամենամեծ սերը Հայաստանն է։ ՈՒ եթե Հոլանդիայում Արարատ անունով հայր ունեմ ու ինձ պաշտպանում է, այստեղ Արարատ լեռ ունեմ, որն ինձ հսկում է ալեհեր պապիկի պես. ՈՒ եթե ես քո տարիքում 3 զաւակ ունենամ, 3 հրաշք թոռնիկ և 2 ընտանիքին նւիրված հարս, կարծում եմ, որ կյանքից աշխարհի չափ շնորհակալ կլինեմ. Ինչ հարուստ ենք, որ ունենք իրար. Գնահատենք ու փայփայենք մեզ տրված երջանկությունը.
Ծնունդդ շնորհաւո՛ր, Արարատ (Արո )🎂🥂❤️✨ Գրկում եմ ու կներես... Կներես, որ կողքիդ չեմ։ Մեծացել եմ, ինձ ուրիշ ճամփաներ են սպասում. Կարեւորը սերն է, իսկ սերը թեւեր ունի ու կհասնի նույնիսկ հեռավորության վրա»։
2 հունվարի 2021
Ի հիշատակ Հայոց Ցեղասպանության Լիլիթ Առաքելյանի կոմիտասյան կատարումներից
KOMITAS - HOV AREK
In Berd, the new festival equipment was donated to the 
In Yeghegnadzor, the bouncy house and balloons were donated to Artissimo NGO for its 
Right now, she and her talented ladies are crocheting 100 moose to fulfill an order for one of HDIF's German clients. They gather at a public library in Kapan to work because they have no other place to congregate. Gohar's friend works at the library and gives them the opportunity to work there.
sked by the United Nations Development Programme in Armenia to make 300 custom masks, 150 with the UN logo and 150 with the UN logo and Armenian flag. HDIF has employed two Syrian Armenians, Liana and Vani, to fulfill this special order that will be delivered in May. The UN has maintained an office in Armenia since 1992.
HDIF-USA's executive director, Beth Broussalian, will be the guest speaker at the annual (but virtual) Spring Tea, themed "Then and Now," hosted by the Daughter's of Vartan of San Francisco (Araxi Otyag). The event is taking place on May 22 from 2:00-3:30 p.m. For questions and to attend, please contact Lesley Bazigian Kissick at
