Spanning tussen Armenië en Azerbeidzjan loopt op, wat is er aan de hand?

 Spanning tussen Armenië en Azerbeidzjan loopt op, wat is er aan de hand?

De spanningen tussen Armenië en Azerbeidzjan zijn opnieuw opgelopen. Bij gevechten is vandaag zeker één Azerbeidzjaanse militair omgekomen. Volgens de Armeense minister van Defensie heeft zijn leger een aanval van de Azeri's afgeslagen. De afgelopen dagen vielen in totaal zestien doden bij beschietingen tussen de voormalige Sovjetrepublieken.

De geweldsuitbarsting begon afgelopen zondag, maar het is onduidelijk waardoor de vlam in de pan sloeg. Beide landen beschuldigen elkaar van het schenden van de wapenstilstand die in 1994 werd afgesproken, nadat de twee een oorlog hadden uitgevochten over de regio Nagorno-Karabach.

De Azerbeidzjaanse president Alijev heeft vandaag zijn minister van Buitenlandse Zaken ontslagen omdat hij te weinig zou doen om het conflict op te lossen. Elmar Mammadjarov was een vertrouweling van de president en diende al sinds 2004 als buitenlandminister, maar volgens Alijev hield hij zich bezig met "zinloze onderhandelingen".

Parlement bestormd
Gisteravond braken in hoofdstad Bakoe rellen uit nadat duizenden demonstranten de regering hadden opgeroepen een oorlog tegen Armenië te starten. Enkelen bestormden daarbij het parlement. Ook riepen betogers de militaire leiding op om af te treden.

Al decennia conflict
Armenië en Azerbeidzjan kennen een lange geschiedenis van oorlog en conflict. Kort na de Russische Revolutie van 1917 vochten de twee landen, die toen korte tijd onafhankelijk waren, een oorlog uit om een aantal betwiste gebieden. De annexatie van de twee landen door de Sovjet-Unie zette het conflict in de ijskast.

Eind jaren 80, enkele jaren voor het uiteenvallen van de Sovjet-Unie, laaide de ruzie opnieuw op om de regio Nagorno-Karabach. De Azerbeidzjaanse regio, die grotendeels door Armeniërs wordt bewoond, riep de onafhankelijkheid uit en werd het middelpunt van een oorlog tussen Bakoe en Jerevan. In 1994 maakte een wapenstilstand daar een einde aan. De regio hoort officieel bij Azerbeidzjan, maar wordt zelfstandig bestuurd, gesteund door Armenië.

Het staakt-het-vuren is broos en is meermaals geschonden. In 2016 kwam het tot een vierdaagse oorlog, waarbij aan beide zijden zo'n honderd doden vielen. Beide landen claimden honderden militairen van de vijandige partij te hebben gedood.

De huidige spanningen concentreren zich rond de provincie Tavush in het noordoosten van Armenië, zo'n 300 kilometer van Nagorno-Karabach vandaan.

Volgens correspondent David Jan Godfroid is de bevolking in beide landen de laatste jaren geradicaliseerd. Hij verwacht echter niet dat de recente ruzie tot een oorlog zal uitlopen, omdat het voor beide landen nadelige gevolgen zal hebben.

Vooral Armenië heeft dan een probleem, denkt Godfroid. "Het land is namelijk veel armer. De defensie-uitgaven van het olierijke Azerbeidzjan zijn bijna even groot als de totale begroting van Armenië", zei de correspondent in het NOS Radio 1 Journaal. Ook qua militairen heeft Bakoe fors meer mankracht.

Verpletteren
Het conflict beperkt zich niet tot de twee Kaukasische landen. In ferme bewoordingen heeft de Turkse minister van Defensie zich vandaag uitgelaten over Armenië. "Zij zullen worden verpletterd en moeten betalen voor wat ze hebben gedaan", aldus de minister, die verder zei altijd aan de zijde van de Azeri's te staan.

Volgens Godfroid "bemoeit de halve wereld" zich met het conflict. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Pompeo heeft de landen opgeroepen tot kalmte. Ook Iran, Frankrijk en de Europese Unie kwamen met soortgelijke boodschappen. Rusland, dat in beide landen veel invloed heeft, wil optreden als bemiddelaar.

Dat kan de kou uit de lucht halen, denkt de correspondent. "Als Moskou echt druk gaat uitoefenen, zijn de gevechten snel voorbij. Maar als de afgelopen 30 jaar iets duidelijk heeft gemaakt, dan is het dat blijvende, stabiele vrede nog ver weg is."