Վահրամ Աթանեսյան
ՀԱՅ ՁԱՅՆ
Ժամանակին ադրբեջանական մամուլի հրապարակումներն արժանանում էին հակադարձման: Վերջին տարիներին մենք գրեթե ուշադրություն չենք դարձնում, թե ի՞նչ են գրում Բաքվի լրատվամիջոցները և ադրբեջանական կողմի հարձակումները հիմնականում մնում են անպատասխան: Ստացվում է այնպես, որ եթե նախկինում Լեռնային Ղարաբաղի խնդրի շուրջ օտար ընկալումը հիմնականում այն էր, որ գերազանցապես հայերով բնակեցված մարզը, Ստալինի կամայական որոշմամբ, տրվել է Ադրբեջանին, որտեղ հայկական արժեքները հետեւողականորեն ոչնչացվել են, բռնաճնշվել են մարդկանց ազգային իրավունքները, ապա վերջին շրջանում նաեւ արտերկրի հեղինակներն են սկսել գրել ԼՂ-ում «ադրբեջանցիների էթնիկ զտումների եւ տարածքների օկուպացման» մասին:Քարոզչա-տեղեկատվական մրցակցությունը վերաճել է դաժան պատերազմի, որտեղ հաջողության հասնելու համար ադրբեջանական կողմը ոչինչ եւ ոչ ոքի չի խնայում: Բաքվում բաց չեն թողել Սիլվա Կապուտիկյանի հոբելյանի առիթը եւ նրան հրապարակումների մի ամբողջ շարք են նվիրել: Ադրբեջանցի հեղինակները նրան անվանել են Լեռնային Ղարաբաղն «Ադրբեջանից օտարելու դավադիր ծրագրի հեղինակներից մեկը»:
Բաքվում հիշել են, որ անցյալ դարի կեսերին Սիլվա Կապուտիկյանն այցելել է Արցախ, հանդիպել ընթերցողների հետ, գրել Արցախին նվիրված բանաստեղծություններ: Արխիվներից պեղել-հանել են Ադրբեջանի ԳԱ նախագահին ուղղած Սիլվա Կապուտիկյանի նամակը, որտեղ բանաստեղծուհին բարձրացրել է Արցախի պատմաճարտարապետական հուշարձանների անմիխիթար վիճակի հետ կապված հարցեր: Եւ, իհարկե, վերհիշել են, որ Սիլվա Կապուտիկյանը ղարաբաղյան շարժման օրերին Մոսկվայում հանդիպել է ԽՄԿԿ ԿԿ գլխավոր քարտուղար Միխայիլ Գորբաչովին, եւ վերջինս, իբրև թե, նրան խոստացել է «Ղարաբաղը տալ հայերին»:
Ի՞նչ նպատակ է հետապնդում այս քարոզչությունը՝ գաղտնիք չէ: Բաքվում ճգնում են Լեռնային Ղարաբաղի խնդիրը ներկայացնել որպես «Ադրբեջանի դեմ ագրեսիա, որն սկսվել է տեղեկատվական արշավի ձեւով, ապա վերաճել ռազմական օկուպացիայի»: Ցինիզմն այն աստիճանի է հասել, որ հրապարակումներից մեկի հեղինակը Սիլվա Կապուտիկյանին, հայ մտավորականությանը մեղադրում է... Սումգայիթ կազմակերպելու մեջ:
Իրականություն է, սակայն, որ Ստեփանակերտում խաղաղ ցույցերի հաջորդ օրն իսկ Աղդամում բազմահազարանոց ամբոխի առջեւ ելույթ է ունեցել Ադրբեջանի ժողովրդական բանաստեղծ Բախտիյար Վահաբզադեն եւ ընթերցել հայերիս ուղղված իր բանաստեղծությունը, որտեղ այսպիսի տողեր կային.
-Քանի՞ անգամ եմ աչքերդ հանել
Հողիս վրա աչք դնելու համար...
Այս կոչի ազդեցությամբ էլ ամբոխը շարժվել է դեպի Ասկերան՝ ճանապարհին ավերելով հայկական Խրամորթ եւ Խանապատ գյուղերը: Այս կոչ-բանաստեղծությունն է մշտապես հնչել Բաքվի ցույցերի ժամանակ, եւ հենց ադրբեջանցի բանաստեղծ Խալիլ Ռզան է Բաքվում առաջինը հրապարակային հնչեցրել «մահ հայերին» կոչը:
Մինչ այդ, կարգախոսը Սումգայիթում հնչեցրել է մեկ այլ բանաստեղծ՝ Խըդըր Ալովլուն: Սրանք հայտնի փաստեր են, Խալիլ Ռզան որպես 1990թ. Բաքվի հունվարյան ջարդարարության կազմակերպիչ, նույնիսկ կարճաժամկետ ձերբակալության է ենթարկվել: Հայտնի է, վերջապես, որ ադրբեջանական ողջ մտավորականությունը, գրական կազմակերպությունը երես է թեքել Աքրամ Այլիսլիից, նրան որակել «դավաճան հայ»:
Միջնադարյան այդ ինկվիզիցիայի առիթն Այլիսլիի «Քարե երազներ» վեպն է՝ Բաքվի եւ Ագուլիսի հայկական ջարդերի նկարագրությամբ:
Մենք կարող ենք, պարտավոր ենք գտնել այլ բազմաթիվ փաստեր եւ այդ ամենը ներկայացնել միջազգային հանրությանը: Այլապես ադրբեջանական ցինիզմը կարող է ունենալ հետեւորդներ:
No comments:
Post a Comment