Մաստրիխտի հայաստանցի Սուրբը

Անահիտ Հովսեփյանը  Գերմանիայում  «Ազգ» թերթի  թղթակիցն է: Նա  թերթին  աշխատակցում է  հիմնադրման առաջին տարիներից: «Ազգը» Հայաստանի Հանրապետության առաջին անկախ օրաթերթերից է, որի  առաջին համարը լույս է տեսել 1991 թվականից:
 Անահիտը պրոֆեսիոնալ լրագրող է ու անչափ սիրում է իր մասնագիտությունը, միառժամանակ կիսում է այն պատասխանատվությունը, որ վերապահված է լրագրողին:
«Մեր մասնագիտությունը,-իմ հետ զրույցում կիսվում է նա,  հրաշալի հնարավորություն է տալիս ճանաչել եւ ճանաչեցնել տարբեր հետաքրքիր մարդկանց, լուսաբանել իրադարձություններ, լինել դրանց մեջ»:
 Սա Անահիտ Հովսեփյան լրագրողի հավատամքն է: Նրա հոդվածներն իրոք հնարավորություն են տալիս ճանաչել մարդկանց,  աչքի են ընկնում իրադարձությունների մանրազնին՝ մանրադիտակային լուսաբանմամբ ու թեմայի մանրազնին մատուցմամբ ու վերլուծությամբ:
Վերջերս Նիդերլանդներում եզրափակվեց  հայազգի Սուրբ Սերվատիուսին նվիրված միջոցառումների շարքը, նրա պատվին՝  հունիսի 2-ին, պատարագ մատուցեց  Գերմանիայի թեմի առաջնորդ Սերովբե վարդապետ Իսախանյանը: Գերմանիայից եկած ուղտավորների հետ էր նաև լրագրող Անահիտ Հովսեփյանը:
 Հենց այս միջոցառման մասին, սիրով   ենք ներկայացնում «Ազգ» թերթի մի քանի համարներում հրապարակված  Անահիտ Հովսեփյանի հոդվածաշարը:
Hay Azian
(Այդ մասին ավելի վաղ ինֆորմացիա էր զետեղել նաև «Նիդերլանդական օրագիրը»):

ՎԱՆԻՑ ՀՈԼԱՆԴԻԱ ՀԱՍԱԾ ԱՌԱՋԻՆ ՀԱՅԻՙ ՍՈՒՐԲ ՍԵՐՎԱՏԻՈՒՍԻ ՏՈՆԻ ՄԱՍԻՆ

Ով հունիսի 2-ին Մաստրիխտի սուրբ Սերվատիուսի տաճարում ներկա գտնվեց պատարագին, մեզ համակարծիք կլինի, այնքան բան կա պատմելու, որ այսօրվա շաբաթաթերթի սուղ տարածքում բավականին կուչ կգա, գույն ու ավիշ կկորցնի: Չորրորդ դարում քրիստոնեության լույսը Հոլանդիա հասցրած հայ հոգեւորական Սրբատիոս-Սերովբեի կամ, ինչպես հոլանդացիներն են նրան անվանում, Սինտ Սերվասի հիշատակության օրը, որ մայիսին է, նշվում է ամեն տարի, իսկ 7 տարին մեկՙ այն վերածվում է մեծ տոնի, ուխտագնացության: 1496 թվականին, օրինակ, հայտնի է, թե 100 000 ուխտավոր է մասնակցել դրան: 384 թվականի մայիսի 13-ին մահկանացուն կնքած սուրբի գերեզմանի վրա Մաստրիխտում կառուցվել է Նիդեռլանդների թագավորության ամենահին եկեղեցին, որի կամարների տակ հունիսի 2-ին պատարագ մատուցելու պատիվը տրվեց Գերմանահայոց առաջնորդ Սերովբե վարդապետ Իսախանյանինՙ հայ եւ հոլանդացի հոգեւոր եղբայրների ուղեկցությամբ, իսկ երգեհոնի հնչյունները հարստացրեց Քյոլնի «Կոմիտաս» երգչախումբը: Մաստրիխտից օրվա մեր տպավորությունըՙ «Ազգի» առաջիկա համարում:
«ԱԶԳ» ՕՐԱԹԵՐԹ #22, 08-06-2018

ՄԱՍՏՐԻԽՏԻ ՀԱՅԱՍՏԱՆՑԻ ՍՈՒՐԲԸ

Երբ առցանց «Հայերն այսօր»-ում կարդացի, թե «2018-ի մայիսի 24-ից հունիսի 3-ը Մաստրիխտում մեծ շուքով պիտի նշվի ամենամյա «Սուրբ տաճարը բանալու փոխադրման երթի» 55-րդ արարողությունը, որին ըստ նախնական տեղեկությունների պիտի մասնակցեին ավելի քան հարյուր հազար ուխտավորներ», մտքովս էլ չանցավ, թե դրաՙ առավել տպավորիչ մասի ականատեսը կլինեմ: Ես ուխտավոր չեղա, տեղյակ էլ չէիՙ ուր եմ գնում: Անկեղծ ասածՙ հիմա էլ չեմ հասկանում, թե այսքան գունեղ, Եվրոպայի մի մեծ հատվածի, մի քաղաքի կյանքում այսպես դրոշմ ու կնիք դարձած հայրենակցիսՙ Սերովբե-Սերվաս-Սերվատիուսի հավիտենական ներկայության մասին ինչպե՞ս մինչեւ հիմա չեմ իմացել: Ինչո՞ւ մամուլն ու հեռուստատեսությունը այնպես չեն պատմել հայկական այս հետքի մասին, որ մեր ճանաչած հոլանդական Մաստրիխտը հայերիս համար էլ հիշողություն է դարձել իր համալսարանով եւ, որն առավել հայտնի է, Մաստրիխտյան պայմանագրով, որ 1992-ի փետրվարի 7-ին դարձավ ԵՄ հիմնաքարըՙ սկիզբ դնելով եվրոպական ինտեգրման: Այնինչ Նիդեռլանդների Լիմբուրգի նահանգի մայրաքաղաքը, որի Հին քաղաք անվանյալ թաղամասում հաստատվում է պատմական այն տեղեկությունը, թե Եվրոպայի հին քաղաքներից է, նույնքան հաստատուն, դարեր ի վեր դեպի իր կենտրոն է ձգում հազարավոր մարդկանց, որ հավատում են, թե Հայաստանից, ոմանց համոզմամբՙ Վանից, 4-րդ դարում Եվրոպայի այս ափեր հասած, Քրիստոսի ուսմունքն ու հավատը քարոզելու առաքելությունը ստանձնած հայ հոգեւորական Սերվատիուսն այնքան զորավոր սուրբ է, որ իրենց ցավերին այսօր էլ բալասան կլինի, եթե գերեզմանին հպվեն:

Հունիսի 2-ին Քյոլնից Մաստրիխտ ավտոբուսով մոտ մեկ ժամ տեւող ճանապարհին թվում էր մռայլ ամպերի կարը ուր որ է կքանդվի, ու անձրեւը չի խնայի նույնիսկ նրանց, որ մայիսյան արեւառատ օրերին էլ անձրեւանոցը չեն մոռանում, բայց ոչ ճանապարհին, ոչ էլ առավել եւս Մաստրիխտում ողջ օրն անձրեւ չեկավ: Երկինքը լույսի չափաբաժինն այնպես էր բաշխել, որ նշածս քաղաքի փողոցներում սուրբ Սերվատիուսի պատկերով դրոշակների առատությունն աննկատ չմնա: Մոխրագույն ու սպիտակ շենքերի, դրանց բակ-պարտեզներում նարդոսի բաց թանաքագույնի առատությամբ գծագրվող Մաստրիխտը մեկ շաբաթ շարունակՙ մայիսի 27-ից հունիսի 3-ը տոնում է սուրբ Սերվատիուսի հիշատակությունըՙ տարբեր երկրներից ուխտի եկած հավատացյալ քրիստոնյաներին հյուրընկալելով: Չորրորդ դարումՙ 354-ին, քրիստոնեության լույսը Հոլանդիա, որոշ տպագիր աղբյուրների պնդմամբՙ 384-ին նաեւ Բելգիա հասցրած հայ հոգեւորական Սրբատիոս-Սերովբեի կամ, ինչպես հոլանդացիներն են նրան անվանում, սինտ Սերվասի հիշատակության օրը մայիսին է, նշվում է ամեն տարի, իսկ 7 տարին մեկՙ այն վերածվում է մեծ տոնի, ուխտագնացության: Ըստ գրավոր աղբյուրների, 1496 թվականին, օրինակ, հայտնի է, թե 100 000 ուխտավոր է մասնակցել իր կենդանությունից ի վեր սիրելի դարձած 384 թվականի մայիսի 13-ին մահկանացուն կնքած սուրբի հիշատակության տոնին:

Մաստրիխտի զբոսաշրջային ուղեցույցներում երկու տեսարժան վայր հենց այս սրբի անունով են կոչվումՙ տաճարը եւ կամուրջը: Թեպետ Մաաս գետի երկու ափերն իրար կապող, հռոմեացիների կառուցած, Մաստրիխտի ամենագեղեցիկ քարե կամուրջը 13-րդ դարի թվագրումն ունի, սակայն սինտ Սերվասբրուգՙ սուրբ Սերվատիուսի կամուրջ անվանումը ստացել է 1930-ին: Քաղաքի խորհրդանիշ այցեքարտն է, զբոսաշրջային ուղեցույցներում այն համեմատվում է Փարիզում Էյֆելյան աշտարակի հետ: Քաղաքի բնակիչները համոզված են, որ այն Հոլանդիայի ամենահին կամուրջն է:

Սերվատիուսի գերեզմանի վրա Մաստրիխտում կառուցվել է Նիդեռլանդների թագավորության ամենահին եկեղեցին: Ավանդության համաձայնՙ Սերվատիուսն Մաստրիխտի առաջին եպիսկոպոսն է եղել, դեռ նրա կենդանության օրոք, 4-րդ դարում, քաղաքում քարե փոքր եկեղեցիներ են կառուցել, հավատացյալներ են խմբվել նրա շուրջ, իսկ սրբի մահվանից հետո նրա թաղման վայրում սկզբում մատուռ են կառուցել, այնուհետ աստիճանաբարՙ քար քարի վրա դնելով բարձրացրել են այսօրվա շքեղ ճարտարապետական կոթողը: Սուրբ Սերվատիուսի բազիլիկը բառերս է ճշտումՙ ռոմանական, գոթական, այլ ոճերի համադրությամբ այս հսկան բազմել է Մաստրիխտի կենտրոնում ու... ձգում է: Հենց աչքդ նկատեց այդ գեղեցկությունը, քարերի տաք գույնն էլ հանգիստ չի տալիս, փարվում է ներսիդ հետաքրքրասեր բջիջներին ու խոստանում խորհրդավոր մի բացահայտում: Մինչ տաճար մտնելը մի կանգառ այդուհանդերձ անում ես. 2016-ի մայիսին մեծ հանդիսավորությամբ եկեղեցու պատին հարող տարածքում բացվեց Սերվատիուսի հիշատակին նվիրված հայ-նիդեռլանդական բարեկամությունը խորհրդանշող խաչքարը: Զբոսաշրջիկ, թե ուխտավոր, տարբերություն չկաՙ բոլորը մի պահ կանգնում, կարդում են խաչքարի մակագրությունը, այնուհետ նկատելի երկյուղածությամբ մոտենում են տաճարի դռանը:

Մինչ այնտեղ հասնելը պատահական մի անցորդի ցույց եմ տալիս Սերվատիուսի բրոնզեՙ չափերով ոչ այնքան տպավորիչ արձանն ու հարցնումՙ «Ո՞վ է, ի՞նչ կասեք»: «Հայաստանից Հոլանդիա եկած հոգեւորական է, մեր սուրբն է, քրիստոնյա ենք դարձել նրա շնորհիվ», բացատրում է 50-ին մոտ մի տղամարդ ու հայացքն ուղղում դեպի տաճարըՙ «ներս մտեք, այսօր բացառիկ պատարագ է այնտեղ տրվելու»: Հրապարակում եկեղեցին շատ տպավորիչ է, իսկ մուտքը նույն բառով չես նկարագրի, ավելի ստույգՙ հրապարակից կտրող մի ծածկարան է, որի ներսում այնպիսի լռություն է, որ թվում էՙ կողքիդ խոսեն թե երգեն, միեւնույն է, լռության քղանցքը չի պատռվի: Յուրաքանչյուր քայլիդ հետ խորանում է այն միտքը, թե 21-րդ դարի հետ կապդ կտրվում է: Շատ խնամված տարածք է, հատակի սալերն էլ, նստարաններն էլ մաքուր բառից անդին են սահում, երբ փոշեհատիկներից սրբված կամՙ սուրբ բառի սահմանին մերձ ներդաշնակում են այն միջավայրին, որտեղ սուրբի մասունքներն են ի պահ դրված ոսկետուփ պահոցի մեջ: Այն անշարժ հսկում են 4 հոգեւորականներՙ մուգ կարմիր եկեղեցական շապիկի վրայից սեւ գոգնոցանման վերնահագուստն այնպես է թաքցրել յուրաքանչյուրիՙ թեւերն իրար ագուցած կանգնելաձեւը, որ թվում էՙ արմունկն 90 աստիճան ծալված ծնվել են: Պատարագը դեռ չի սկսվել:


Աստիճանները դեպի ներքեւ են ուղղորդում շատերին: Երկաթյա փակվող դռան փեղկը բաց է, մի կին հսկում է մուտքը: Աչքս քարե գետինն է գրավում ՙ երկու ոտնաչափ տարածք խոր փոս է ընկել, մաշվել է ուխտավորների ծնրադրումից: Երբ հսկիչը հաստատեց միտքս, համարձակություն ունեցա մի եզրահանգում էլ անելՙ պատին փակցված միակ իրըՙ երկնագույն-սպիտակ նախշազարդ գավազանը, որ իրականում ցուպ է ու Սերվատիուսի քայլը չափելուց ավելին նրա ձեռքի, մատների հպումն է սոսնձել վրան, սուրբից սովորական մահկանացուներիս տեսանելի միակ «առարկան», մասունքն է: Մյուս մասունքները, որ անթեղված են դրվագված ոսկե պահարանի մեջ, եւ հիշատակության օրերին, ինչպես հունիսի 2-ին տեսանք, առանձնակի արարողակարգ սահմանելով հայտնվում են տաճարի կենտրոնում, փակ են պահվում: Սովորական մեր տեսողությամբ անմեկնելի է ծանր ու հաստատուն գերեզմանաքարի տակ ննջող հոգեւորականի աճյունը տեսանելը: Հոգու աչքերով դիտելու կարող մարդկանց շարանն անմիջապես տարբերակվում էՙ հեռու են մոլեռանդությունիցՙ նրանց ծնրադրելու, հպվելու, գոհունակ ժպտալու բնական ընթացքը մոգական տպավորություն է թողնում: Նրանք 21-րդ դարում էլ դեռ հավատում են, որ Հայաստանից այս եզերքը եկած սուրբն իրականում լսում է իրենց աղոթքի լուռ ձայնը, իրենց շշունջը, նրա զորավոր բժշկելու հրաշքին սպասում են:
«ԱԶԳ» ՕՐԱԹԵՐԹ #23, 15-06-2018

«ՍԵՐՎԱՏԻՈՒՍԻ ԲԱՆԱԼԻՆ ՆԱԵՎ ՀԱՅԵՐԻԴ Է ՊԱՏԿԱՆՈՒՄ»

Ժամը 11- ը մոտենում է: Մաստրիխտի սուրբ Սերվատիուսի եկեղեցում, սրբի աճյունատուփը հսկող 4 հոգեւորականները, որ անշարժ էին այնքան, ասես մադամ Տյուսոյի մոմե արձաններ լինեին, շունչ առան, անձայն հեռացան: Եկեղեցին սկսեց լցվել: Սուրբ Սերվատիուսի տասնօրյակի նախավերջին օրն էՙ պատարագ մատուցելու պատիվը հայ հոգեւորականներին է տրված: Իմ առջեւիՙ « նախօրոք պատվիրված է» գրությամբ երեք կարգերի նստատեղերը, ակնհայտ էրՙ հոլանդացի պաշտոնյաները լրացրեցին: Բելգիային, Գերմանիային սահմանակից Լիմբուրգի նահանգը, նրա մայրաքաղաք Մաստրիխտը, նրա բնակիչները, որոնք լեզվամշակութային առումով գերմանական դրոշմ էլ ունեն, ընդգծված տարբերվում ենՙ գոնե իմ ճանաչած գերմանացիներից: Մաստրիխտցիները խոնարհ են: Հյուսիս-արեւմտյան Գերմանիայում երբեւէ չեմ նկատել, որ տեղացիները եկեղեցում նստելուց առաջ կիսածնրադրեն: Դիմացս կանգնած 60- ամյա գեղեցիկ զույգը, խնամված տեսքից զատ, առաջինը դրանով ուշադրությունս գրավեց, հետո նկատելի դարձավ, որ նստելուց առաջ նույն շարժումն անում են նաեւ երիտասարդները: Սուրբ Սերվատիուս եկեղեցու ուղղանկյուն, երկար սրահի աջ կողմի նստարանին իրենց տեղն են զբաղեցնում Ամստերդամում ՀՀ պատվո հյուպատոս Ռոբերտ Հանս Զիկը, Նիդեռլանդների Թագավորության Լիմբուրգի նահանգապետ, թագավորի հանձնակատար Թեո Բովենսը, ՆԹ-ում ՀՀ դեսպան Գարեգին Մելքոնյանը, Մաստրիխտի սուրբ Կարապետ եկեղեցու ծխական խորհրդի անդամ, «Անի» համայնքի ատենապետ Լեւոն Սարգիսը, ՆԹ-ում ՀՀ հյուպատոս Անդրանիկ Գրիգորյանը, ՌԴ պատվո հյուպատոսը: Երկրորդ, երրորդ շարքերում տեղ են գրավում հոլանդացի պաշտոնյաներ, հոլանդահայ համայնքային գործիչներ:

Քյոլնի սուրբ Սահակ-Մեսրոպ եկեղեցու «Կոմիտաս» երգչախումբըՙ Արտակ Ոսկանյանի խմբավարությամբ, Իրինա Տաբակերի նվագակցությամբ, առաջինը ձայնավորեց լռությունը: Հայկական հնչյուններն օծեցեցին հսկա եկեղեցին, ու դրանց խիստ ներդաշնակ, հոլանդահայ ու հոլանդացի հոգեւորականների ուղեկցությամբ, Գերմանահայոց առաջնորդ Սերովբե վարդապետ Իսախանյանը, Քյոլնի հայ համայնքի հոգեւոր հովիվ Վահրիճ քահանա Բաղդասարյանը բարձրացան խորանՙ մատուցելու սպասված պատարագը:

«Մեծ պատիվ է, որ դուք այստեղ եք», հայ հոգեւորականներին, երգչախմբին, Ռուրմոնդի կաթողիկե առաջնորդարանի ճեմարանի ռեկտոր Լամբերթ Հենդրիքսին, եկեղեցում ներկա տարբեր երկրների պաշտոնյաներին, ուխտավորներին ողջույնի խոսք հղելով ասաց սուրբ Սերվատիուսի տաճարի տեսուչ, Մաստրիխտի կաթոլիկ փոխառաջնորդ Ջոն Դաութցենբերգը (John Dautzenberg ): Սերվատիուսը, ինչպես դուքՙ շատերդ, եկել էր այստեղ Հայաստանից, մեզ կամրջում է նրա քարոզած քրիստոնեական հավատը: Ավանդության համաձայնՙ Սերվատիուսը Պետրոսից էր ստացել բանալին, ինձ մոտ էլ մի բանալի կա, որ փոքր է, բայց այս շենքում 120 դուռ է բացում, այդ թվումՙ Սերվատիուսի դամբարանի դուռը: Այս բանալին նաեւ ձեզ է պատկանում», ասաց հոլանդացի հոգեւորականըՙ խոսքն ուղղելով Մաստրիխտի հայ համայնքին, հայ հոգեւոր դասի ներկայացուցիչներին, հայերին ընդհանրապես:

Երկնափեշՙ սեւ-սպիտակ հանդերձի վրայից սեւՙ նեղ կարմիր երիզներով վերնազգեստ հագած կաթոլիկ հոգեւորականը, հայր Սերովբեի հետ ողջագուրվելուց հետո, նրան շնորհեց պատարագելու պատիվը: «Կոմիտաս» երգչախումբն անշուշտ իր հանդերձանքի սեւ ու սպիտակը չէր համապատասխանեցրել հոլանդացի հոգեւորականների հանդերձների նույնագույն պահանջին, այդպես է երեւի «հանդարտեցնում» հայ հոգեւոր դասի հանդերձների շքեղ գույների հրավառությունը, իսկ իր համեստ երկգույնին հակադրում էր ձայների բազմերանգությամբ: Այդ գույները, օդում ճախրելով, բեմ էին հասնում ոչ միայն պատարագիչի աղոթքն երանգավորելու, այլեւ, ասես բուրվառի վերուվարումներում հսկում էին խնկաբույրի չափաբաժինը: Հայ եկեղեցականների հանդերձի մանուշակագույնն ու ծիրանագույն - կարմիրն այդ օրն առավել ընդգծված շքեղ էրՙ հար նման մագաղաթյա մատյաններում հայտնի ու անհայտ գրիչներիՙ հավերժությանը պահ տված գույներին: «Պատահականությու՞ն է սա, թե՞ խորհրդանշական, որ սուրբՙ հայերեն տարբերակով Սերովբե- Սերվատիուսին նվիրված պատարագը մատուցելու պատիվն ինձՙ Սերովբեիս է տրված, ասաց Գերմանահայոց առաջնորդըՙ շեշտադրելով, թե խորախորհուրդ այդ եկեղեցում պատարագ մատուցելով, ինչո՞ւ չէ, որպես կարթողիկե սրբի, հայցում ենք սուրբ Սերվատիուսի բարեխոսությունը նաեւ: Գերմանահայոց առաջնորդն իր երկլեզուՙ հայերեն եւ գերմաներեն քարոզում հիշատակեց այնուհետ սուրբ Թադեոսին ու Բարդուղիմեոսին, որ Քրիստոսի լույսը բերեցին Հայաստանՙ առաքելական անուն տալով մեր եկեղեցուն, որ առաջին հերթին սուրբ Էջմիածինն է, որ ներշնչել, ոգեւորել, հուզել է շատերին, համախմբել աշխարհասփյուռ հայերին, իսկ Վահան Թեքեյանին շնորհ տվել ձեւակերպելու դրա խորհուրդն իր հայտնի բանաստեղծության մեջ: «Երբ մենք ասում ենք սուրբ Էջմիածին, հասկանում ենք ոչ միայն մեր հոգեւոր կենտրոնը, այլ յուրաքանչյուր հայ եկեղեցի, որտեղ պատարագի ընթացքում Հիսուս իջնում է երկնքից, եւ մենք վերապրում ենք Էջմիածնի խորհուրդը», գերմաներեն ձեւակերպեց Սերովբե վարդապետը:

Քրիստոնեական ողջույնը միմյանց փոխանցելու պահին, երբ 3- րդ շարքում նստած հոլանդացիները հերթով շրջվեցին մեզՙ 4- րդ կարգում կողք կողքի նստած հայերիսՙ գրկախառնությամբ «Քրիստոս մեր մեջ» արտասանելու, զգացի, որ սիրո հետ ուրիշ վեհ բան էլ կար նրանց աչքերում: Երախտագիտություն, որ մեր հայրենակիցն հենց իրե՛նց երկրում Քրիստոսի լույսն ու սերը ճանաչեցնելու առաքելություն ստանձնելով, մեզՙ աշխարհագրությամբ հեռավորներիս մերձավոր է դարձրել այսքան: Պատարագն ավարտվել էր արդեն, իսկ ես զգում էի հոլանդացիների տաք հայացքը, հարգանքը, մեծարանքը այդ օրն հայերիս հանդեպ:Պատարագի ավարտին Հայաստանի դեսպանին հարցրեցի, թե արդյոք նկատե՞լ էՙ սուրբ Սերվատիուսի հայ լինելու հանգամանքը որեւէ ազդեցություն ունի՞ երկու երկրների, ժողովուրդների հարաբերությունների վրա:

«Առաջնային տպավորությամբ ՙ թե՛ մեր հայրենակիցների, թե՛ տեղացիների շրջանում տեղեկացվածության մակարդակը բարձրացնելուն ուղղված քայլերի առումով, կարելի է ավելին անել: Պատմական այն դերակատարումը, որ հոգեւոր, արժեքային առումով սուրբն ունեցել է, կարծում եմ, կարեւոր է, որի շուրջ միգուցե կարելի է հետագայում նաեւ ավելի խոսել:

Այն կարծիքի չեմ, թե Հայաստանում կամ հայության շրջանում որեւէ մեկը տեղյակ չէ: Այն տեղացիները, որոնք առավել լավ են ծանոթ պատմությանը, առավել լավ են ծանոթ ժողովուրդներին, նրանց ստեղծած մշակութային արժեքներին, թե՛ իրենց մայր երկրում, եւ թե՛ երկրից դուրս, առավել իրատես եւ ճշմարիտ են գնահատում նմանատիպ հանգամանքները, եւ մարդիկ, որոնք հնարավորինս տեղյակ են մեր ժողովրդի պատմությանը, անցած ուղուն, վստահ եմ, որ անհամեմատ ավելի խոր հարգանքով են վերաբերվում ոչ միայն ժողովրդին, այլեւՙ նրա յուրաքանչյուր մասնիկին:

Բոլորիս օրակարգում կարեւոր տեղ պիտի զբաղեցնի նաեւ այսպիսի երեւույթների մասին խոսելը, օտարներին ճանաչել տալը, ներկայացնելը: Այն կարծիքին չեմ, որ այս մասով աշխատանք արված չէ, բայց կարծում եմ, որ հետագայում ավելին անելը միայն նպաստավոր կլինի», կարծիք հայտնեց ՆԹ- ում ՀՀ դեսպան Գարեգին Մելքոնյանը : (Զարմանալի է սակայն, որ հիշյալ դեսպանության կայքէջում չգտանք այդ իրադարձությունը լուսաբանող որեւէ տեղեկատվություն, որեւէ լուսանկար):

Սուրբ Սերվատիուսի տաճարում պատարագին մասնակցում էր նաեւ հոլանդիահայ հոգեւորական Պերճ սարկավագ Ասատուրյանը: Անթիլիասում կրթություն ստացած Ասատուրյանը մեր հետաքրքրասիրությանն ի պատասխան ոգեւորությամբ էր պատմում, թե ամեն տարի հոլանդացիները հայերին հրավիրում են Սերվատիուսի տոնին մասնակից դառնալու, թափորի երթին միանալու: Նրա իրազեկմամբ Լիմբուրգի նահանգում 600-700 հայ է բնակվում, իսկ Մաստրիխտի «Անի» համայնքը 50 ակտիվ անդամ ունի:

Քյոլնից Մաստրիխտ ժամանած հայերին հատուկ ջերմությամբ քաղաքի դարպասների մոտ դիմավորելու եկած տեղի հայերը Ս. Կարապետ եկեղեցու սրահում հյուրասիրելու առիթ էին գտել: «Անի» համայնքի կանայք խոհանոցում լավ մրցակցել էին, բայց կարեւորի մասին ոչ ոք չէր մոռացելՙ «Կոմիտաս» երգչախմբի ելույթն ունկնդրեցին, հիմա հերթը Հաագայից ժամանած «Աբովյան» մշակութային միության պատանեկան երգչախմբինն է: Հոլանդահայ կազմակերպությունների ֆեդերացիայի նախագահ Մաթո Հախվերդյանը, «Ապրիլ 24 կոմիտեի» քարտուղար Ինգա Դրոստը, «սուրբ Գրիգոր Նարեկացի» դպրոցի տնօրեն Վահան Ավագյանը, Հոլանդիայի տարբեր անկյուններից սուրբ Կարապետ եկեղեցում ներկա հայերը առանձնահատուկ սիրով էին ուղեկցում հայկական երգ հնչեցնող պատանեկան այդ երգչախմբին, որի ծրագիրն այդ օրը մի թեմա ուներ. «Հայրենիքը քեզ կանչում է, դեպի տունՙ Հայաստան», զնգում են երգի բառերը, որ գոնե այդ պահին համոզում են: Սուրբ Սերվատիուսը հայերի ու Հայաստանի տեղը Հոլանդիայում մոռանալ չի տա, մյուսներին արտոնելով երկիր վերադառնալ:
«ԱԶԳ» ՕՐԱԹԵՐԹ #24, 22-06-2018

ԱՆԱՀԻՏ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ
 Մաստրիխտ, Հոլանդիա