Բյուրակն Իշխանյանի Նիդերլանդական հուշերը (2)

Սկիզբն այստեղ՝  1

Բյուրակն Իշխանյանը տարբեր երկրներում ունեցած իր տպավորություններն է գրառել իր օրագրում:«Նիդերլանդական օրագիրը»  Հեղինակի կողմից արտոնած բացառիկ իրավունքով, իր ընթերցողներին   պարբերաբար՝ ամեն երկուշաբթի և ուրբաթ ներկայացնում է Նիդերլանդներին վերաբերվող մասը: Պատմությունները կթվագրենք համարներով: Այսօր կներկայացնենք 2-րդ մասը

Բյուրակն Իշխանյանը  ծնվել է 1986 թ․ Մոսկվայում։ Մեծացել է Երևանում՝ լրագրողների ընտանիքում։ Սովորել է Երևանի պետական բժշկական համալսարանում, մասնագիտացել է հոգեբուժության մեջ։ ՈՒսումնառության պրակտիկան անցկացրել է Հոլանդիայում, ապա 2011-ին Էրազմուս մունդուս կրթաթոշակային ծրագրով մեկնել է Եվրոպա՝ կլինիկական լեզվաբանություն մասնագիտությամբ սովորելու։ Ավարտելուց հետո աշխատել  է Նուբարաշենի հոգեբուժարանում և դասավանդել մանկավարժական համալսարանում, կարճ ժամանակ անց մեկնել է Դանիա՝ Կոպենհագենի համալսարանում հոգեբանություն և նյարդալեզվաբանություն մասնագիտությամբ ասպիրանտուրայում սովորելու։
Ներկայումս բնակվում է Դանիայի մայրաքաղաքում։ Մասնագիտական գործունեությունից բացի նաև գրում է պատմվածքներ, զբաղվում բլոգերությամբ և կատարում թարգմանություններ։
_______________         

                            -2-       
Սա Ամստերդամն է, այստեղ դու տա՞նն ես


- Իմ անունը Շակ է,- ասաց տանտերս, որը եկավ օդանավակայան, ինձ դիմավորեց, մեքենայով տուն բերեց ու քիչ անց, փորձելով սովորել անունս, միջանցքում գտնվող գրատախտակին գրեց նաև իրենը:- Մաքուր հոլանդական անուն է: Գրվում է Sjaak: Իսկական անունս՝ Jacobus, բայց շատերը նախընտրում են ֆրանսիական տարբերակը՝ Ժակ (Jacques):
Ես կավելացնեմ հայկականը՝ Հակոբ, բայց բնավ չի սազում: Նա Շակ է՝ իսկական հոլանդացի, ոտքից գլուխ, ամբողջ հոգով ու սրտով:
- Ամստերդամը գեյերի մայրաքաղաքն է,- փորձելով ներկայացնել իր քաղաքը՝ շարունակեց Շակը,- բոլոր երկրների գեյերն այստեղ են ապաստան գտնում: Չնայած ես նրանց դեմ չեմ, բայց ես գեյ չեմ:
Ի դեպ, վերջին ասածը նա կարողացավ ապացուցել, երբ մի օր ուշ երեկոյան տուն մտա ու նրա սենյակից տղամարդու ու կնոջ տնքոցներ լսեցի:
- Ամստերդամ… միասեռականություն, Ռեմբրանդտ, սեքս, Վան Գոգ, մարիխուանա…- մի անգամ մտածկոտ ասաց սերբ Նիկոլասը:
Եվ նա շատ ճիշտ էր բնութագրել Ամստերդամը: Դա քաղաք է, որտեղ ամեն ինչ կա, բացարձակապես ամեն ինչ: Եվ այստեղ մարդիկ ազատ են ուզածն անելու: Այնքան ազատ, որ նույնիսկ կարող են լավը լինել, և ոչ ոք նրանց չի մեղադրի: Ծայրահեղությունների քաղաք է Ամստերդամը, որը մնացած գլուխներում ավելի մանրամասն կնկարագրվի: Ու նման չէ եվրոպական մյուս քաղաքներին: Այստեղ եկած լեհը, պորտուգալացին ու ֆրանսիացին են անգամ զարմանում:
Ջուրը շատ է, շա՜տ-շա՜տ: Մոծակներն էլ քիչ չեն: Մեկը կա իմ սենյակում, համառորեն չի ուզում հեռանալ: Ամեն գիշեր տզզում է ականջիս տակ ու 3-4 նոր խայթոց նվիրում: Դրանք պարտադիր ձեռքերիս վրա են տեղակայվում, ուղիղ շարքով, միևնույն հեռավորությամբ: Միայն երբեմն-երբեմն մոծակն անցնում է մարմնիս մնացած մասերին: Մի անգամ նույնիսկ ոտքիս տակ էր իր կնիքը թողել: Բայց երբե՛ք-երբե՛ք գիշերանոցիս վրայից չի կծում: Կա՛մ ամաչում է, կա՛մ էլ հայ մոծակների նման խելացի չէ:
Ամստերդամը չափից դուրս աշխույժ քաղաք է: Կենտրոնի փողոցները միշտ լիքն են, իսկ անցյալ շաբաթ օրը մարդիկ այնքան շատ էին, որքան մեզ մոտ լինում է, ասենք, Օպերայի հրապարակում բացօթյա համերգների ժամանակ: Բայց Ամստերդամում մարդիկ ծածկում են փողոցները, ամենուր տոն է, բացօթյա համերգ:
Գողերն էլ են շատ այստեղ: Սովորել եմ ուսապարկս դիմացից հագնել, որ աչքիս առաջ լինի: Իսկ այսօր մի միամիտ սևամորթ փոքրիկ տղա ուզում էր գրպաններս դատարկել: Ես քնած էի տրամվայի մեջ (կես ժամ տևողությամբ ճանապարհորդության ընթացքում ամենաօգտակար զբաղմունքն է), երբ նուրբ հպում զգացի: Աչքերս բացեցի ու տեսա սևամորթ տղային, որը ձեռքը գրպանիս էր մոտեցնում: Նորից քնեցի, սակայն քիչ անց նույն հպումը զգացի, աչքերս բացեցի, և նա ձեռքը փախցրեց: Չգիտեր, որ գրպաններս դատարկ էին, իսկ թանկարժեք ու կարևոր իրերս՝ պայուսակիս մեջ, որը պինդ գրկել էի: Ուզեցի աչքերս նորից փակել, թույլ տալ, որ գրպանս մտնի ու համոզվի, որ այնտեղ ոչինչ չկա: Հետո ցանկացա ապտակել կամ պարզապես տեղս փոխել: Բայց մինչ որևէ բան կորոշեի, տրամվայը կանգնեց հերթական կանգառում, և անփորձ գողն իջավ:
Ինչ-որ շատ եմ շեղվում թեմայից: Ասենք, մի՞թե այն գոյություն ունի: Ես խոստացել էի ժամանակագրություն պահպանել, բայց միանգամից սկսեցի հետ ու առաջ անել: Լավ, սա ընդունիր որպես մեծ նկար, որի առանձին մասերին խոշորացույցով կմոտենանք: Դեռ չե՞ս ձանձրացել: Գնանք Աննա Ֆրանկի մոտ:

Հանդիպում Աննա Ֆրանկի հետ
Ամստերդամում գտնվելուս առաջին երկու օրերը քնած եմ անցկացրել: Նախ, սարսափելի հոգնած էի, երկրորդ՝ քաղաքում թափառելու հավես չունեի: Ընդամենը երկու անգամ եմ դուրս եկել: Առաջին օրը Շակը ինձ տարավ մոտակա սուպերմարկետը. ուտելու բան գրեթե չունեի: Իսկ երկրորդ օրը երեկոյան ինքս դուրս եկա, որ գնամ տրանսպորտի մշտական տոմս առնելու: Բայց նույնիսկ ավտոբուսի կանգառը չգտա: Միայն մի քիչ շրջեցի, ծանոթացա թաղամասին, նստեցի ջրի մոտ, երազեցի։ Հետո հասկացա, թե որտեղ է կանգառը, և տուն վերադարձա:
Մշտականս երրորդ օրը ձեռք բերեցի: Սկսում էի կամաց-կամաց սովորել քաղաքին:
Այդ օրը Դավոն պետք է Ուտրեխտից Ամստերդամ գար. Աննա Ֆրանկի տուն-թանգարանում դաս ունեին: Ես, որ տարիներ առաջ կարդացել եմ նրա օրագիրը ու երազել ճանաչել նրան, վազելով որոշեցի Դավոյենց միանալ:
Տարբեր տուրիստական գրքեր, քարտեզներ և ինտերնետն օգտագործելով կարողացա ոչ միայն հասցեն պարզել, այլև իմանալ այնտեղ գնացող տրամվայների անունները և մոտակա կանգառի անունը:
Երբ տրամվայից իջա, չգիտեի՝ որ կողմ գնալ: Որոշեցի հարցնել: Մեկը պատասխանեց.
- Չգիտեմ կոնկրետ տեղը, բայց գիտեմ, որ մոտերքում է:
Իսկ երկրորդը պայուսակը երկար քրքրեց, հետո ասաց.
- Կներեք, քարտեզն ամուսնուս մոտ է մնացել:
Ջղայնացա ու որոշեցի ինքս գտնել: Մի քիչ այս ու այն կողմ անելուց հետո նկատեցի, որ խաչմերուկներում ցուցանակներ կան, որոնք սլաքներով են և ցույց են տալիս, թե որ ուղղությամբ գնալով ուր կհասնես: Հետևեցի դրանց և հասա մի հսկայական հերթի, որի մասին Դավոն հեռախոսով ասել էր (նա արդեն ներսում էր): Չգիտեմ՝ ինչպես նկարագրեմ դրա մեծությունը, որ հասկանալի լինի: Ասենք, մոտ հիսուն մետր կլիներ (եթե ոչ ավելի): Մարդիկ էլ խելոք մի շարքով կանգնել էին, ոչ թե հայավարի իրար գլխի լցվել: Չնայած չէի ուզում հավատալ, բայց դա իրոք Աննա Ֆրանկի տան մոտ գոյացած հերթն էր: Այդ պահին հասկացա, որ Ամստերդամում որևէ բան հարցնել պետք չէ. ցուցանակները շատ ավելի ինֆորմատիվ են (հիշեցի Երևանի ցուցանակները, որոնց սլաքներն ուղղված են շենքերի վրա ու կրում են, ասենք, «Գառնի» գրությունը):

Մոտ մի ժամ հերթ կանգնեցի, հետո մտա Աննա Ֆրանկի տուն։ Պատերին գրություններ էին նրա օրագրից: Լուսանկարներ ու տարբեր իրեր կային ցուցադրված, որոնց բացատրությունները հենց օրագրից էին մեջբերված: Էկրաններ կային: Տարբեր մարդիկ, որոնք Աննային ճանաչել են, պատմում էին նրա մասին: Հայրը՝ Օտտո Ֆրանկը, ասում էր, որ չգիտեր, որ այդքան խորն է եղել իր աղջիկը: Է՛հ, հայրե՛ր, որքա՜ն բան դուք չգիտեք ձեր սեփական երեխաների մասին: Նորից նույն հարցն է ծագում. ի՞նչ կլիներ, եթե Աննան ապրեր: Այդպես էլ հայրը երբևէ չէր ճանաչի դստերը: Տխուր է հնչում… Իսկ մի՞թե հավատում եք, որ Աննան կենդանության օրոք իր օրագիրը կվստահեր հորը:
Ու շարունակ մի միտք էր պտտվում իմ գլխում. «Նա այստեղ եղել է… Հիմա էլ երևի շրջում է այս սենյակներում ու տխրում…»:
Մի սենյակում՝ ապակե պահարանի մեջ, տեղադրված էր «Աննա Ֆրանկի օրագիրը» տարբեր լեզուներով: Ես ցնցվեցի, երբ հայերեն տարբերակը տեսա: Ազգային սովորություն է. երբ օտար երկրներում մերն ենք տեսնում, խառնվում ենք իրար:
Թանգարանից դուրս եկա՝ նորից ու նորից երազելով ճանաչել Աննային:

Շարունակելի...